Kiedy dom przestał być moim domem: Wyznanie polskiej matki, która musiała wybrać siebie
— Mamo, ile jeszcze będziesz się wtrącać? — głos Pawła rozbrzmiał w kuchni jak uderzenie w dzwon. Stałam przy zlewie, z dłonią zaciśniętą na talerzu, który myłam już chyba dziesiąty raz tego wieczoru. Woda była gorąca, ale nie czułam jej. Czułam tylko narastającą gulę w gardle i wstyd, że znowu nie potrafię odpowiedzieć synowi tak, jak powinnam.
— To mój dom — wyszeptałam, ledwo słyszalnie, ale Paweł już odwracał się na pięcie. Za nim szła Ania, jego żona, z miną, która mówiła wszystko: „Nie chcemy tu być, ale nie mamy wyboru”.
Wszystko zaczęło się trzy lata temu, kiedy Paweł stracił pracę w Warszawie. Wrócił do rodzinnego domu w Radomiu z Anią, wtedy jeszcze narzeczoną. Mój mąż, Zbyszek, zmarł rok wcześniej na raka płuc. Dom był pusty, zimny, a ja czułam się jak cień samej siebie. Kiedy Paweł zadzwonił i poprosił, żebym ich przyjęła, nie wahałam się ani chwili. „Jesteś moim synem, zawsze masz tu miejsce” — powiedziałam wtedy, nie wiedząc, że te słowa będą mnie prześladować przez kolejne lata.
Na początku było dobrze. Ania pomagała mi w kuchni, Paweł szukał pracy. Wieczorami oglądaliśmy razem seriale, śmialiśmy się z głupot. Ale potem zaczęły się drobiazgi: brudne kubki zostawione na stole, pranie wrzucane do pralki bez pytania, głośne rozmowy przez telefon o północy. Próbowałam rozmawiać, tłumaczyć, prosić. „Mamo, przecież to tylko na chwilę” — powtarzał Paweł. Ale ta „chwila” trwała miesiącami.
Z czasem Ania zaczęła mnie unikać. Wychodziła z domu rano i wracała późno, nie odzywając się do mnie słowem. Paweł coraz częściej zamykał się w swoim pokoju. Czułam się jak intruz we własnym domu. Zaczęłam się bać wracać z pracy — tak, bo mimo emerytury dorabiałam w bibliotece, żeby mieć na rachunki. Bałam się, że zastanę kolejną awanturę, kolejne pretensje.
Pewnego wieczoru usłyszałam ich rozmowę przez uchylone drzwi:
— Nie mogę już tu wytrzymać, Paweł. Twoja matka traktuje mnie jak dziecko. — Ania miała łamiący się głos.
— Daj spokój, ona po prostu nie umie inaczej. — Paweł westchnął ciężko.
— Ale ja nie chcę tak żyć! — Ania niemal krzyknęła.
Zamarłam. Poczułam się winna, choć nie wiedziałam za co. Przecież tylko chciałam im pomóc. Przecież jestem matką.
Wszystko pękło tej nocy, kiedy wróciłam z pracy i zobaczyłam, że w kuchni panuje bałagan, a na stole leży rozbity kubek — mój ulubiony, prezent od Zbyszka. Wtedy coś we mnie pękło.
— Ile razy mam powtarzać, żebyście sprzątali po sobie?! — wybuchłam.
Paweł spojrzał na mnie z pogardą.
— Może czas, żebyś przestała się wtrącać w nasze życie! — krzyknął.
— To jest mój dom! — odpowiedziałam drżącym głosem.
— To już nie jest twój dom, mamo. My tu też mieszkamy! — Ania rzuciła przez zaciśnięte zęby.
Wtedy podjęłam decyzję. Może najtrudniejszą w moim życiu.
— Skoro tak uważacie, to proszę… wyprowadźcie się. Macie tydzień.
Zapadła cisza. Paweł patrzył na mnie z niedowierzaniem. Ania zaczęła płakać.
— Mamo, nie możesz…
— Mogę. I muszę. Dla siebie.
Przez tydzień w domu panowała cisza. Paweł nie odzywał się do mnie. Ania pakowała rzeczy w milczeniu. Czułam się jak potwór. Każdego wieczoru płakałam w poduszkę, pytając siebie, czy jestem złą matką. Ale wiedziałam, że jeśli tego nie zrobię, stracę siebie na zawsze.
Kiedy wychodzili, Paweł nawet na mnie nie spojrzał. Ania szepnęła tylko: „Przepraszam”. Drzwi zamknęły się z trzaskiem.
Zostałam sama. W pustym domu, który nagle znów stał się mój — ale już nie taki sam. Przez pierwsze dni chodziłam po pokojach, dotykałam ścian, wąchałam ubrania Pawła, płakałam nad rozbitym kubkiem. Czułam się winna, ale też… wolna. Po raz pierwszy od lat mogłam usiąść w ciszy i pomyśleć o sobie.
Dziś minęły dwa miesiące. Paweł nie dzwoni. Ania napisała mi SMS-a: „Dziękuję za wszystko. Przepraszam”. Nie odpisałam. Nie wiem, czy potrafię.
Czasem zastanawiam się, czy zrobiłam dobrze. Czy matka ma prawo wybrać siebie? Czy miłość do dziecka oznacza wieczne poświęcenie? A może czasem trzeba postawić granicę, żeby nie stracić siebie?
Czy wy też kiedyś musieliście wybierać między sobą a rodziną? Czy jestem złą matką, jeśli w końcu pomyślałam o sobie?